سه کلمه: «لغو تمام تحریم ها»

مجله فرهنگی جوانان ایرانی از پایگاه وب نویسان ارزشی : فرمایشات مهم رهبر معظم انقلاب در دیدار فرماندهان نیروی هوایی ارتش، بار دیگر خط سیر اصلی مذاکرات را بر مبنای منفعت ملی و عزت کشور برای تیم مذاکره کننده ترسیم کرد. آیت الله خامنه ای در دیدار یکشنبه گذشته فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش، به موضوعات مختلفی درباره مذاکرات هسته ای از جمله موضوع تحریم ها اشاره داشتند. ایشان در فرمایشات خود  فرمودند یکی از نتایج توافق نهایی که در آن عزت و استقلال مردم ایران باید حفظ شود، لغو تمامی تحریم ها باشد: «همه‌ی آنچه هم قرارداد بسته میشود بین مسئولین ما و بین طرف مقابل، باید روشن، واضح، غیر قابل تفسیر و تأویل باشد. این‌جور نباشد که طرف مقابل – که با دبّه‌کردن و چک‌وچانه زدن، کار خود را پیش میبرد – بتواند باز سر قضایای گوناگون، بهانه‌گیری کند، دبّه در بیاورد، کارها را مشکل بکند؛ نه، همه‌ی اینها برای این است که سلاح و حربه‌ی تحریم از دست دشمن خارج بشود. اگر بتوانند این کار را بکنند خوب است. البتّه باید به معنای واقعی کلمه تحریم از دست دشمن خارج بشود، تحریم برداشته بشود؛ توافقِ به این صورت‌[بشود]؛ والّا اگرچنانچه در این زمینه به توفیق نرسیدند، ملّت ایران و مسئولین و دولت محترم و دیگران، راه‌های فراوانی دارند و یقینا باید آن راه‌ها را طی کنند برای اینکه بتوانند حربه‌ی تحریم را بی‌اثر کنند و کُند کنند»

تاکید رهبر معظم انقلاب بر لغو تمامی تحریم‌ها در نتیجه توافق نهایی در حالی است که در جریان مذاکرات تمدید توافق ژنو در تیرماه سال جاری زمزمه هایی از سوی تیم مذاکره کننده ایران مبنی بر عدم لغو یکباره تمامی تحریم ها در نتیجه توافق نهایی شنیده شد. پس از آن نیز مقامات آمریکایی در اظهارات متفاوتی ۸ شرط را برای تعلیق بخشی از تحریم های ایران اعلام کردند.

در گزارش پیش رو مواضع تیم مذاکره کننده ایران و پیش شرط های مقامات آمریکایی درباره لغو تحریم ها مورد ارزیابی قرار میگیرد.

هرچند در ابتدای مذاکرات هسته ای و حتی پس از توافق ژنو اعضای تیم مذاکره کننده بر لغو یکباره تحریم ها تاکید داشتند و شرط حصول توافق نهایی را برداشته شدن تحریم ها عنوان کرده بودند با این حال در جریان مذاکرات گام نهایی در تیرماه سال جاری در وین، عباس عراقچی با بیان اینکه «لغو تمامی تحریم ها علیه ایران نمی تواند یک دفعه صورت گیرد» موضع جدید تیم مذاکره کننده ایران درباره تحریم ها را اعلام کرد.

آقای عراقچی ۲۸ خرداد ماه ۱۳۹۳ دراین باره به خبرنگاران گفت: تحریم‌ها نمی‌تواند یک دفعه برداشته شود چون اقدامات ما هم نمی‌تواند یک دفعه برداشته شود، این یکی از سخت‌ترین بخش‌های مذاکره‌ است که در حال بحث بر روی آن هستیم. طبعا رفع تمامی تحریم‌ها مدنظر ماست و در یک جدول زمانی باید همه تحریم‌ها برداشته شود و آن جدول زمانی از نقطه نظرات مورد اختلاف ماست. او گفت: سختی کار این است که چطور گام‌های موازی را در طول اجرای توافق برداریم.

اظهارات عراقچی در حالی مطرح شده است که پیش از این مسئولین تیم هسته ای با رد نظریه جدول زمانبدی لغو تحریم ها، لغو یک باره را شرط رسیدن به هرگونه توافق جامع عنوان کرده بودند.

خبرگزاری ایسنا، نزدیک به تیم مذاکره کننده هسته ای ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۳ در جریان مذاکرات وین ۴ به نقل از یکی از دیپلمات های هسته ای ایران نوشته بود: «این‌که تحریم‌ها در چه فاصله زمانی و به چه ترتیب و شکلی برداشته شود یکی از موضوعاتی است که درباره آن کماکان اختلاف نظر وجود دارد. ما فکر می‌کنیم که نمی‌توان تحریم‌ها را به تحریم‌های مختلف تقسیم کرد و جداگانه درباره رفع آن‌ها تصمیم گرفت. اگر قرار باشد رفع شود همه با هم باید رفع شوند.»

وزیر امور خارجه ایران نیز در جریان مذاکرات وین ۴ گفته بود: هر توافقی که شود حتما باید در آن لغو تمام تحریم‌ها یک قسمت جدانشدنی توافق نهایی باشد.

ظریف پیش از این و در جریان مذاکرات وین ۱ در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۹۲ گفته بود: «یک جزء غیر قابل فراموشی راه حل نهایی رفع همه تحریم‌هاست. اگر کسی راجع به این صحبت کند که مذاکرات با حفظ تحریم‌ها ادامه پیدا کند درست نیست. نتیجه مذاکرات باید لغو همه تحریم‌ها باشد و زمینه برای بازی معقول‌تر بین بازیگران در این حوزه ایجاد شود.»

مجید تخت‌روانچی نیز در گفتگو با “گاردین” این باره اظهار کرده بود: اگر قرار باشد به یک توافق برسیم باید تمام تحریم‌ها لغو شود و این وابسته به آنها (آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها) است که کار خود را انجام دهند.

اما مقامات آمریکایی با رد این اظهارات تاکید داشتند که رژیم تحریم ها علیه ایران پس از راستایی آزمایی، نه تنها لغو نمی شود بلکه این تحریم ها سبک می شود. وندی شرمن، رئیس تیم مذاکره کننده آمریکایی روز ۲۳ اردیبهشت ماه در جمع خبرنگاران در این اظهارنظر کرده است: «ایران می خواهد در مقابل اقداماتی که انجام می دهد از “سبک شدن تحریم ها” برخوردار شود، و “تخفیف هایی” می خواهند که به آنها اطمینان بخشد و بنابراین ما نیز باید اطمینان حاصل کنیم. ما باید به همه نگرانی ها رسیدگی کنیم و همه عوامل باید در کنار هم قرار گیرند تا بتوانیم برنامه جامع اقدام را ایجاد کنیم.»

عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد ایران ۲۶ آبان ماه سال جاری در گفتگویی بار دیگر با عقب نشینی از موضع لغو یکباره تحریم ها هدف تیم ایرانی را بازکردن مسیرهای تحریم عنوان کرده است.

وی در این باره در گفتگو با العالم گفت: «در بحث تحریم ها، چهار مسیر تحریم وجود دارد و به اعتقاد ما، هرچهار مسیر باید باز شود. این چهار مسیر، مسیر تحریم های شورای امنیت، تحریم های اتحادیه اروپا، تحریم های کنگره آمریکا و نیز تحریم های رئیس جمهور آمریکا است یعنی؛ همان تحریم هایی که براساس دستورات اجرایی رئیس جمهور وضع شده اند. چهار مسیر تحریمی علیه ایران وجود دارد و به اعتقاد ما، هرچهار مسیر باید باز شود. این نکته ای است که در مذاکرات مدنظر ما است و هیچ توافقی که این چهار مسیر را باز نکند، طبعا مورد رضایت ما نخواهد بود. اینکه این مسیرها چگونه باز خواهند شد، طبعا نیاز به مذاکرات بیشتری دارد ولی یقینا بدون باز شدن این چهار مسیر، توافقی صورت نخواهد گرفت.»

هر چند «بازشدن مسیر تحریم ها» عبارت نامفهومی برای توضیح هدف تیم مذاکره کننده به حساب می آید و می توان برداشت های متفاوت درباره آن داشت اما این جملات آقای عراقچی پیش از همه بیانگر آن است که تیم مذاکره کننده هسته ای به جای آنکه هدف مذاکرات را لغو تحریم ها قرار دهند به دنبال دست یافتن به سازوکاری هستند که در نتیجه این سازوکار تحریم ها علیه ایران لغو شود.

به ویژه آنکه وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه آمریکا ۳۰ مهر ۱۳۹۳ در گفتگو با کریستین امانپور تاکید کرد که در مذاکرات هسته ای به طرف ایرانی علنا گفته ایم که ما تحریم ها را تعلیق خواهیم کرد نه لغو: «آنچه در اولین فرصت به ایران و به صورت علنی گفته‌ایم این است که ما تحریم‌ها را تعلیق خواهیم کرد نه لغو زیرا باید ببینیم که ایران هر آنچه که پذیرفته را اعمال می‌کند و در یک بازه زمانی به آنچه توافق شده پایبند می‌ماند. آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نیز نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند زیرا آنها اقدامات ایران را بررسی کرده و درباره پروتکل الحاقی نیز در نهایت اعلام خواهند کرد که هیچگونه تأسیسات اعلام نشده‌ای وجود ندارد… قبل از اینکه از کنگره بخواهیم که تحریم‌ها را بردارد باید تمام این گام‌ها برداشته شوند.»

این در حالی است که مقامات آمریکایی با ۸ پیش شرط و در ازای دریافت برخی از امتیازات اساسی از ایران موافق به تعلیق بخشی از تحریم ها هستند.

این شروط عبارتند از:

۱) رفع تحریم ها فقط مربوط به تحریم هایی می شود که تحت عنوان فرمان اجرایی رئیس جمهور آمریکا قرار دارد.

۲) در صورت توافق نهایی تحریم ها تعلیق می شود و لغو نخواهد شد.

۳) تحریم هایی که به صورت احتمالی تعلیق خواهد شد فقط تحریم های مربوط به موضوع هسته ای است و تحریم های حقوق بشر و تروریسم را شامل نمی شود.

۴) پس از توافق نهایی نیز بلافاصله تحریم ها  تعلیق نخواهد شد بلکه باید در ابتدا ایران تعهدات خود را اجرا کند.

۵) آژانس باید فعالیت های ایران را تایید کند.

۶) پروتکل الحاقی از سوی ایران به اجرا درآید.

۷) رضایت و رای گیری کنگره به منظور تعلیق تحریم ها لازم است بدون رضایت کنگره تحریمی تعلیق نمی شود.

۸) برنامه موشکی ایران مورد بازبینی قرار بگیرد و به صورت جدی محدود شود.

هر چند بر اساس اظهارات مقامات ایرانی و آمریکایی شرط اساسی ایران برای حصول توافق نهایی یعنی «لغو یکباره تمامی تحریم ها» از دستور کار مذاکرات خارج شده بود و طرفین در حال رایزنی برای تعلیق و یا لغو بخش محدودی از تحریم ها بر اساس جدول زمانبدی بودند با این حال با فرمایش رهبر معظم انقلاب و تاکید ایشان بر این مساله که در ازای برخی اقدامات ایران مانند تعلیق ۲۰ درصد ، تعطیلی فردو و … طرف مقابل نیز باید تمامی تحریم ها را لغو کند، مسیر مذاکراتی تیم ایرانی به ریل اصلی خود بازگشت، یعنی تیم فعلی هسته ای ایران مذاکرات را با همان هدفی ادامه می دهد که در ابتدای کار مدعی دستیابی به آن بود.